Geçtiğimiz Salı günü, Hollanda medyası sarsıcı bir haberle çalkalandı.
Suzan & Freek grubunun sevilen ismi Freek Rikkerink’e, henüz 32 yaşındayken metastatik akciğer kanseri teşhisi konduğu açıklandı.
Suzan & Freek’i bilen bilir, Hollanda’nın en sevilen müzik ikililerinden biri.
Bu iki şarkısını çok severim.( Als het avond is, Blauwe Dag )
Haberi okuyunca duraksadım. Genç, sporcu, sağlıklı biri. Sigara bile içmiyor.
Yani risk grubunda bile değil ama gel gör ki… metastatik akciğer kanseri. Yani kanser yayılmış, geri dönüş ihtimali kalmamış.
Bir yandan da Suzan’la ilk bebeklerini bekliyorlarmış. Hayat işte, tam “her şey yolunda” dediğin anda öyle bir ters köşe yapıyor ki, insan şok oluyor.
Göçmen Gözünden Sağlık Sistemi
Çoğumuz Hollanda’daki sağlık sistemine mesafeli yaklaşıyoruz. Üstelik yaşadığımız kötü deneyimler de üstüne tuz biber ekiyor
“Hollandalıların parasetamol sevgisi nedir?” başlıklı Reddit başlıkları bile var. Instagram’da pek çok komik içerik var (parasetamol ve Hollanda doktorları )
“Uzman doktora ulaşmak imkânsız” demek ise sadece Türkler değil, tüm göçmenler arasında ortak bir serzeniş.
Aile hekimi sekreterini geçebilmek için hastalığını abartarak anlat taktiğini duymayan yoktur herhalde. Çünkü çoğu zaman gerçekten kötü hissedene kadar sistem harekete geçmiyor gibi geliyor.
Türkiye’deki hızlı teşhis ve müdahale alışkanlığımızla kıyaslandığında, Hollanda’daki sistem fazla yavaş, fazla sakin gelebiliyor.
Ancak bu “yavaşlık” bazen yanıltıcı. Hollanda’da sistem önleyici sağlık hizmetleri, doğru yönlendirme ve bilimsel temelli takip üzerine kurulu.
Bunu en çok da, yıllardır bu ülkede yaşayan ve meme kanseriyle mücadele eden arkadaşım Ebru’nun anlattıklarında fark ettim.
Röportajımızda, ilk teşhis anından itibaren sistemin nasıl hızla devreye girdiğini, birden çok uzmandan oluşan, koordineli çalışan sağlık ekibinin süreci nasıl yönettiğini ve tedavi boyunca kendisine ne kadar destek sunulduğunu detaylı şekilde paylaştı.
Hollanda’daki sağlık sistemine dair birçok önyargımı bu sayede sorgulama fırsatı buldum.
Freek’in Doktoru Ne Diyor?
Freek’i tedavi eden akciğer uzmanı Dr. Robin Cornelissen (Erasmus MC), onun gibi genç yaşta akciğer kanseri vakalarının oldukça nadir olduğunu söylüyor:
“Akciğerin hissi yoktur. Bir akciğer tamamen işlevsiz olsa bile fark etmeyiz. Bu yüzden hastalık ancak başka organlara yayılınca belirti verir ve o zaman genellikle çok geç olur.”
Cornelissen’e göre Freek’in durumu, ne sigara içmesine ne de sağlıksız yaşam tarzına bağlanabiliyor.
“Bu bazen sadece genetik bir şanssızlık,” diyor.
Ancak doğru genetik analizle uygulanan hedefe yönelik tedaviler, yaşam süresini 5 yıla kadar uzatabiliyor. Bazı vakalarda ise immünoterapi ile 10 yıla kadar hastalıksız yaşam mümkün hale geliyor.
Hollanda ve Türkiye’de Kanser Gerçekleri
(Bu tablo beni biraz şaşırttı)
| Kategori | Hollanda (2022) | Türkiye (2022) |
| Yıllık yeni kanser vakası | Yaklaşık 132.000 | Yaklaşık 240.000 |
| Standart insidans oranı | 341 / 100.000 | 226 / 100.000 |
| Kanser ölüm oranı | 107 / 100.000 | 116 / 100.000 |
| Erkeklerde en sık kanser | Prostat, kolon, akciğer | Akciğer, prostat, kolon |
| Kadınlarda en sık kanser | Meme, kolon, akciğer | Meme, tiroid, kolon |
| Tarama programları | Meme (50–75), kolon, rahim ağzı | Meme (40–69), kolon, rahim ağzı |
| Yaklaşık nüfus | 17,5 milyon | 85 milyon |
İnsidans oranı ne demek diyorsan şu demek = Yeni vaka sayısı / Toplam nüfus × 100.000
Çoğumuzun aklında şu soru var: “Türkiye sağlıkta daha mı iyi?”
Ama işin içine veriler girince, tablo biraz değişiyor.
Hollanda’da kanser vakaları sayıca daha fazla.
Bu kulağa kötü geliyor ama aslında:
- Daha fazla tarama yapılıyor,
- Kayıtlar çok daha detaylı tutuluyor,
- Ve toplum daha yaşlı, bu da doğal olarak daha fazla kanser demek.
Türkiye’de ise sayılar daha düşük, ama ölüm oranı Hollanda’dan biraz daha yüksek.
Bu da bize, bazı vakaların geç teşhis edildiğini ya da hiç kayda geçmediğini düşündürüyor.
Türk Onkoloji Derneği’nden Dr. Sibel Korkmaz, bu konuda şöyle diyor:
“Meme kanseri, 40’lı yaşlarda da agresif şekilde görülebiliyor. Bu yüzden Türkiye’de 40 yaş tarama sınırıdır. Erken teşhis, sadece tedaviyi kolaylaştırmakla kalmaz bazı durumlarda hayat kurtarır.”
Yukarıdaki tabloda da gördüğünüz üzere Hollanda’da meme kanseri taramaları 50 yaşında başlıyor. Türkiye’de ise 40.
Umarım meme kanseri erken tarama konusunda Hollanda bir gelişme gösterir.
Kaynaklar
- IARC / GLOBOCAN (2022) – Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı
https://gco.iarc.fr/
→ Hollanda ve Türkiye için kanser insidans ve mortalite verileri - T.C. Sağlık Bakanlığı – Kanser Daire Başkanlığı (Türkiye Ulusal Kanser İstatistikleri)
https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kanser-istatistikleri
→ Türkiye’de yıllık vaka sayısı, en sık görülen kanser türleri ve tarama yaş aralıkları - IKNL – Integraal Kankercentrum Nederland (Hollanda Kanser Kayıt Merkezi)
https://iknl.nl
→ Hollanda’da yıllık vaka sayısı, tarama programları ve kanser türleri - RIVM – Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (Hollanda Ulusal Sağlık Enstitüsü)
https://www.rivm.nl/en
→ Hollanda’daki ulusal tarama programları ve sağlık politikaları - Türk Onkoloji Derneği
https://onkder.org
→ Türkiye’de akciğer ve meme kanseriyle ilgili yaş aralığı, tarama ve erken teşhis bilgileri - NOS Nieuws (Freek Rikkerink haberi)
https://nos.nl/artikel/2569068-longkanker-zeer-fitte-freek-is-pech-je-merkt-het-pas-als-het-te-laat-is
→ Freek’in akciğer kanseri haberi ve doktorunun açıklamaları
