Türkiye’den Hollanda’ya göç etmiş ya da göç etmeyi düşünen tıp fakültesi mezunları ve uzman doktorlar bu yazı sizin için.Çayınızı, kahvenizi alın gelin. Türkiye’ de 6 yıl tıp eğitimi, sonra staj, sonra TUS sınavı ve doktorluk. Eğer göç ettiyseniz, süreç yeniden başlıyor!

Türkiye’de radyoloji uzmanı olarak çalışan ve eşi nedeniyle Hollanda’ya göç etmiş, doktor Evşen Polattaş Solak ile Türkiye’den göç eden doktorların Hollanda’da çalışabilmeleri için hangi süreçleri takip etmeleri gerektiğini konuştuk.

Türkiye’den göç eden doktorlar, Hollanda’da doktor olarak çalışmak için nereden başlamalılar ?

Öncelikle Hollanda’da doktorluk yapmak istiyorsanız, Hollandaca’yı iyi derece konuşuyor olmanız gerekiyor. Sizden kesinlikle şu seviyede bilmeniz gerekiyor diye yazılı bir istekleri yok, B2 seviyesi ya da C1 seviyesinde olmanızın da bir önemi yok. Önemli olan, ne kadar iyi Hollandaca konuştuğunuz. Dil seviyenizi geliştirmeden önce, denklik sınavlarına başvuru yapmanız pek önerilen bir şey değil. Çünkü dil seviyeniz çok da iyi değilse bu sınavlarda başarı göstermeniz mümkün değil. Ben, özel bir dil kursuna gittim. Dil öğrenimi kişiden kişiye çok değişiyor, herkes için süreç çok farklı ilerliyor. C1 seviyesindeyim fakat hala rahat konuşamadığımı hissediyorum.

Dil öğrenimi kişiden kişiye çok değişiyor, herkes için süreç çok farklı ilerliyor.

Konuşma becerisini geliştirmek için neler tavsiye edersin?

• Hollanda’da kütüphanelerde konuşma cafeleri (taalcafe) var. Haftanın belirli günleri buraya katılabilirler,
• Konuşma koçu (taalcoach, taalmaatje),
• Bazı organizasyonlara konuşma koçu için istek gönderiyorsunuz,bekleme listelerine adınız yazılıyor, belli bir süre sonra ancak size sıra geliyor.
• Gönüllülük işleri (vrijwilligerswerk)

Dil öğrenimini tamamladıktan sonra, doktor adaylarını hangi macera bekliyor?

Hollanda’ da doktor olarak çalışabilmeniz için girmeniz gereken 2 tane sınav var:

AKV (algemene kennis en vaardigheden toets)  İlk olarak gireceğiniz sınav dört basamaktan oluşuyor. Bu sınavlarda dil yetkinliğiniz değerlendiriliyor. Eğer başarılı olamazsanız, tekrar sınava girme hakkınız var. Sınavın toplam ücreti 530 Euro.

A -İlk basamağında Hollandaca bir makalenin özetini çıkarıyorsunuz (max 80 kelime), power pointe benzeyen bir program ile 5 dakikalık bir sunum hazırlıyorsunuz, sunumdan sonra,5 dakika size bu konu ile ilgili soru soruluyor. Burada önemli olan, güzel bir özet çıkarmak ve Hollandacayı akıcı bir şekilde kullanmak, dil bilgisi hatası yapmamak. Dilinizin yeterliliğini kontrol ettikleri ilk kısım bu sınav oluyor. Sınavı yapan kurum (Babel), genellikle 10 tane mevcut makale arasından birisini seçiyor, son bir yıl içerisinde 3 tane yeni makale eklendi, mevcut makale sayısı 7’den 10’a çıktı. Genellikle, bu makalelere hazırlanmak yeterli oluyor.

B-İkinci basamak 12-15 dakikalık hasta hekim görüşmesi. Simule hasta size şikayetlerini anlatıyor. Sizin bu hastanın öyküsünü dinlemeniz, hastayı detaylı bir şekilde sorgulamanız gerekiyor. Burada, tanı koymanız beklenmiyor, bu girdiğiniz tıp sınavı değil, dil sınavı. Bu sınavda önemli olan, hastaya yeterli empatiyi göstermek, akıcı ve hatasız dil kullanımı. Burada da mevcut vaka konuları arasından birisi geliyor, son 1 yılda bir ya da iki yeni vaka eklendi sorulara. Genellikle bunlara hazırlanmak yeterli oluyor. Burada ki zorlayıcı durum, konuşmanın karşınızdaki simule hastaya bağımlı olması.

İnsanların en zorlandığı kısım bu iki basamak. Maalesef en çok bu basamaklar tekrar ediliyor.

C-Üçüncü Basamak İngilizce makale ve çoktan seçmeli test. Burada da eski soruları çalışmak yeterli oluyor.

D-Dördüncü Basamak Hollanda sağlık sistemiyle ilgili bir sınav. Bunun için de önerilen bir kitap var (Volksgezondheid en gezondheidszorg,  J.P. Mackenbach) bu kitabın özeti ve eski sorular da var. Eski soruları temel alarak çalışmak zaman tasarrufu sağlıyor. Tecrübelerimizi birbirimizle paylaştığımız, birbirimizden fikir aldığımız whatsapp grupları var, sürecin içerisine girince, tüm bu kaynaklara, platformlara ulaşabiliyorsunuz.

Bu dört basamağa tekrar tekrar girebiliyorsunuz. Ancak, her seferinde ilgili basamağın ücretini tekrar ödemeniz gerekiyor.

Dört basamağı da geçtikten sonra sırada ne var ?

Bundan sonraki sınav bilim sınavı, adı BI  (beroepsinhoudelijketoets) ve üç basamaktan oluşuyor: temel bimler, klinik bilimler ve klinik beceriler. İlk basamak VGT. 200 sorudan oluşan bir test. Hazırlanmak için önerilen bir kitap serisi var (compendium geneeskunde). Bu sınava Hollandadaki tüm tıp fakültesi öğrencileri (Roterdam Erasmus MC hariç) senede dört kere giriyorlar. Sizin sonuçlarınız 6. sınıf öğrencilerinin sonuçları ile karşılaştırılıyor. İkinci sınav, klinik bilimler sınavı, DKK. 100 vaka sorusu oluyor, eski sorulara ulaşmak mümkün ve sınava giren kişilerden öğrendiğimiz kadarı ile sınavda eski sorular çıkıyor. VGT ve DKK bilgisayar başında, UMC Maastricht’ de yapılıyor. Üçüncü sınav DKV, klinik beceriler sınavı. 10  tane simule hastada anamnez alma, fizik muayene, olası tanı ve tedavi planı. Bunun için de workshoplar var. Hollanda’ da yaşayan ve başka ülkelerde eğitim almış doktorları temsil eden dernek (VBGA) her sene workshoplar düzenliyor. DKV UMC Nijmegen’de yapılıyor.

BI sınavının, olumsuz tarafı bu sınava sadece 1 kere girebilme hakkınız var. Bu sınav, temel olarak bizim eksikliklerimizi tespit etmeye dayalı ve tekrarı yok.

Sağlık bakanlığı ya da hükümet bu sınava hazırlanırken rehberlik yapmıyor. Bu konuda bilgi ve destek alabileceğiniz sivil toplum kuruluşları var (VBGA, ACTA, UAF). Sınav sonucunuz, eksik noktalarınızı ve alacağınız tavsiyeyi belirliyor. Değerlendirme, geçme ya da kalma şeklinde yapılmıyor.

Sınav sonuçlarınızı değerlendiren komiteden (CBGV) üç sonuç çıkıyor:

En iyi sonuç: Direk ya da neredeyse direk yetkin kabul ediliyorsunuz, 3 ay supervisor altında çalışma.

İkinci sonuç: 6 ay-2 yıl arası komitenin belirlediği bölümde staj yapma. Bu süreçte, staj yapacağınız yeri kendiniz ayarlıyorsunuz ve eğitim ücreti de Avrupa Birliği vatandaşı değil iseniz 10 bin-20 bin euro civarı olabiliyor. Bu ücret, staj yapmanızı istedikleri süre ve staj yaptığınız üniversiteye göre değişiyor.

Üçüncü ve en kötü senaryo ise, sizi yetkin bulmadıkları için tüm tıp fakültesi eğitiminin tekrarı şeklinde. Bu son sonuç, en nadir olanı. Sıklıkla ilk iki sonuç alınıyor.

Başvurudan Önce Toplamanız Gereken Belgeler;

Süreç biraz karışık. Yapılması gerekenleri basamaklarla anlatan link

Başvuru formunun 10. Sayfasında zorunlu olan ve isteğe bağlı belgelerin listesi var.

Belgeleri Hollanda’da geçerliği olacak şekilde çevirtiyoruz, İngilizce kabul ediliyor. Çeviriyi Türkiye’de yaptırmak daha ekonomik. Yeminli tercümana çevirtilen belgeler notere onaylatılıyor ve apostilleniyor. (Apostilleme: belgeleri uluslararası geçerli hale getirmek demek. Ülkeler arası karşılıklı anlaşma var ise). Bu işlemi Türkiye’ de valilikler ya da kaymakamlıklar ücretsiz yapıyor.

Gerekli belgeleri toplayıp, 14 sayfalık Hollandaca başvuru formunu doldurup, Hollandaca özgeçmişinizi hazırladıktan sonra tüm belgelerinizi formun üzerinde de yazan Den Haag’daki adrese gönderiyorsunuz ya da aynı formun üzerindeki teslim adresine elden teslim edebilirsiniz. Elden teslim etmek isterseniz arayıp randevu almanız gerekiyor.

Teslim ettikten sonra yaklaşık 6 haftalık bir süreniz var. Bu süre içinde size cevap geliyor ve diplomanızın orjinalini Nuffic adındaki kuruma götürmeniz ya da göndermeniz isteniyor. Bu değerlendirmeler sonunda, sınav ücretini ödüyorsunuz ve ilk sınav olan AKV nin dört basamağına kayıt yaptırabilmeniz için kodlarınızı alıyorsunuz. Kodları kullanarak sınav kaydınızı yaptırıyorsunuz. Belgeleri toplamak da zaman alıyor, belgelerin geçerlilik tarihi var. O yüzden planlamanızı yaparken bunu göz önünde bulundurmayı unutmayın.

Süreç uzun ama imkansız değil, 2 yıldan 4 yıla kadar değişebilir. Bu sizin dil öğrenme sürenize, sınavlara ne kadar odaklandığınıza, sınavları tekrar etme ya da etmemenize göre değişiyor.

Tüm bu süreç tıp fakültesi diploması denkliği için, yani uzmansanız bu sınavlardan sonrası uzmanlığınızın tanınması için bir başvuru daha yapmanız gerekiyor. Bu süreç de her uzmanlık için farklı. Yine birtakım dokümanlar teslim ediliyor, aldığınız eğitimi ve iş tecrübenizi belgeliyorsunuz. Tanık olduğum birkaç örnekte uzmalık eğitiminin tamamını değil, ancak bir kısmını (1-2 yıl) tekrar etmeleri istendi.” Ama çoğunlukla uzmanlık eğitiminin tekrar edilmesi gerektiği sonucu çıkıyor “gibi bir görüş de var. Bu konudaki bilgim tam değil. Tecrübe edip öğrenicem. Adım adım ilerliyorum demotive olmamak için.

Sisteme girip, çalışan başarılı örnekler var. Ben henüz AKV nin iki basamağını geçtim ve diğer iki basamağına hazırlanmaktayım. Bazı sınavlar corona virüs engeline takıldı ve Babel grup halinde yapılan sınavları 2020 yılının Haziran ayına kadar erteledi.

Son olarak, dil gelişimi için sisteme biran önce dahil olmanın çok önemli olduğunu düşünüyorum. Sadece evde ders çalışmak yeterli değil. Mart ayından itibaren de network sağlama amaçlı ve mesleki gelişimim için VUMC de nöroradyolojide observer olarak çalışmaya başladım. Haftada 2 gün de bir psikiyatri kliniğinde staj yapıyorum. Maalesef tüm bu stajlar, şu an için corona önlemleri kapsamında bir süreliğine ertelenmiş durumda.

 Bu sürece girmeyi düşünen tüm meslektaşlarıma başarılar diliyorum.