Hollanda’ya göç ettikten bir süre sonra kafanızda acaba dönsem mi? Ne işim var benim burada ! İnsanın kendi vatanı gibi var mı? gibi düşünceler geçiyor. O düşünce silsilesine veda ettikten sonra ” Hollanda vatandaşlığı nasıl alınır? Çifte vatandaşlık hakkım var mı? Hollanda vatandaşlığı uyum sınavı zor mu?” gibi sorular aklınızdan geçmeye başlıyor. Ben de bu soruları, süreçten yeni geçmiş, taze Hollanda vatandaşı olmuş bir göçmen kuşa sordum.

Hollanda’ya ne zaman göç ettiniz ? Kendinizden biraz bahseder misiniz ?

Bir insanım, dünyada ikamet ediyorum, yaşamak için bilgisayar mühendisliği yapıyorum. 6.5 senedir eşimle birlikte Hollanda’da yaşıyorum. Hollanda’ya benim üçüncü dalga olarak adlandırdığım, öncekilere ve sonrakilere kıyasla oldukça küçük kalan bir göç dalgası ile 2015 yılında geldik. İlk dalgayı tabii ki de 60’larda, 70’lerde sanayiye “niteliksiz” diye adlandırılan işçi alımıyla, sonradan biz geride kalanlar tarafından “gurbetçi” olarak adlandırılacak ve günümüzde sayıları yarım milyona ulaşan kesim oluşturuyor. 

Benim ikinci dalga olarak gördüğüm vizyoner, havalı insanlar ise 90’larda, 2000’lerin başında buraya okumak ya da nitelikli olarak tanımlanan işlerde çalışmak için gelen insanlar. Bunlar tam entegrasyon denilebilecek bir seviyeye tek jetonla ulaşabilen nadide insanlar… Biz ve bizim gibi azınlıkta kalan, 2013 Gezi Parkı olayları sonrasında bir süre bekleyip ortamda herhangi bir değişim olmadığını gözlemledikten sonra 2014 gibi göçmeye karar verenleri üçüncü dalga olarak adlandırıyorum. O zamanları hatırlayalım: dolar 2 lira, euro 2.6 lira, bir bira 4.5 lira… Yani ekonomik olarak bir getirisi olmayan, hatta maaşlar genelde 2 kalem iken 1 kaleme düştüğü için hayat standartlarında belli bir düşüş beklenerek buralara gelinen yıllardı.

 Türkiye ekonomisinin nispeten iyi gittiği ve bizim de karı-koca ikimizin birden kariyerlerimizde tırmanmaya başladığımız, hafta sonları aynı kıyafetleri giyerek yüzlerce klonlarımızın olduğu AVM’lere akın etmenin sevap olmasa bile adeta vacib olduğu, sınıfımızın gereklerini icra ettiğimiz yıllar… İşte tam da o zamanda, çevremizdekilerin “manyak mısınız, ne işiniz var oralarda?” sorularının eşliğinde kalktık, göç eyledik vaadedilmiş, müjdelenmiş Düz Topraklara…

Merak eden varsa dördüncü dalga 2016’daki canlı bombaları ve 15 Temmuz’da kendi meclisini bombalayan orduyu gördükten sonra artık can havliyle, çocuklarının geleceği için, kaçarcasına uzaklaşan insanların oluşturduğu akım. 

Üçüncü dalgadakiler, öncü kuvvet olarak gönderilen akıncılar gibi yolu bu dördüncü dalgadakiler için açıyorlar ve belki de ileride tarihçiler tarafından “Mühendisler Göçü” olarak adlandırılacak bir büyük tarihi olay gözlerimizin önünde yaşanmaya başlıyor. Bu göçen son üç dalga olarak bir şekilde kendimizi ilk dalgadakilerden farklı görmek istiyoruz sanırım. Her ne kadar kendimize “expat”, “nitelikli göçmen”, “beyin işçisi” gibi tanımlamalar uydurmayı sevsek de, en nihayetinde bizler de bordrolu işçiler ve göçmenleriz. Ve o kelimeyi hiç sevmesek de “gurbetçi”yiz…

• 

Neden Hollanda vatandaşı olmaya karar verdiniz?

Cevap bu sefer çok net ve kısa: Güçlü bir pasaporta sahip olmak için. Hemen yanı başımızda İngiltere var, adamlar ülkelerine girebilmen için 20 küsür sayfalık vize başvuru formu doldurtturup, yanına milyon tane belge istiyorlar.

 Emin olun Hollanda vatandaşlığına başvurmak için aktif olarak harcanılan zaman, İngiltere vizesi için harcanan zamandan daha kısa ve süreç daha zahmetsiz. Aynı şey, vizesini almak için kendi annesinin evlilik belgesinin yeminli tercümesini apostilli mühürlerle isteyen diğer birçok ülke için de geçerli. 

Yani anlayacağınız, Hollanda’nın düşünce özgürlüğünde öncülüğe oynaması, mutluluk endeksi listelerinde üst 5’in ayrılmaz elemanı olması, yaşam kalitesi standartlarını belirleyen ülke olması gibi sofistike nedenlerden ziyade, daha çok gezip – tozma amaçlı yüzeysel bir karardı benim için.

Hollanda vatandaşlığı almak için hangi süreçlerden geçtiniz?

Vatandaşlık için kişinin durumuna göre değişik yollar var, bu yolların hepsi IND’nin yani Hollanda Göç Hizmetleri Kurumu’nun sitesinde ayrıntıları ve istisnaları ile yer alıyor. Doğumla otomatik gelen hak, opsiyon ve İngilizce’de “naturalisation” denilen, “yerelleştirme” olarak çevirebileceğimiz yollar bulunuyor. Bunların içinde benim ve benim gibi buraya sonradan gelip yerleşen Avrupa Birliği vatandaşı olmayanların başvurabileceği yol, sonuncu olan “naturalisation” seçeneği. Bunun için bazı gerekli şartlar var, bunların içinde en önemlileri:

• Hollanda’da 5 sene kesintisiz bir biçimde legal bir yerleşim izni ile oturuyor olmak gerekiyor. Bu seçeneğin bazı istisnaları var ama Hollandalı biriyle bir ilişki içinde değilseniz, genelde bu istisnalar size uygun olmuyor. Önemli olan bir istisna; en az 2 senesi kesintisiz olmak şartıyla toplamda 10 sene Hollanda’da yaşadıysanız bu kesintisiz 5 sene yaşamak zorunluluğundan muaf tutuluyorsunuz.
• Entegrasyon sınavlarını geçmiş ya da muaf olmak. Bu koşul bazen biz Türkiye vatandaşları tarafından yanlış anlaşılıyor; kalıcı yerleşim izni alabilmek için AB dışı ülkelerin vatandaşları bu sınava zorunlu girmek zorunda, ama biz Türkiye vatandaşları ve onların aile üyeleri olarak bu kuraldan muafız. Ancak vatandaşlığa başvuru durumunda bu sınavlar bizim için de zorunlu oluyor.
• Kendi ülke vatandaşlığından çıkmayı kabul etmek.

Peki bu koşullardan entegrasyon sınavı süreci nasıl oluyor?

Bu koşulların içinde entegrasyon sınavı kısmı tabii ki en çok aktif katılım gerektireni oluyor. Beş senelik yerleşim sürecinin sonunda, tek tek entegrasyon sınavlarına girdim, bu sınavların sonucunda diplomamı aldım. Diplomamı alış tarihim, tam olarak pandeminin Hollanda’da başlangıç tarihine denk geldiği ve resmi kuruluşlar kapandığı için bir süre teslim alamadım, sonra kargoyla eve gönderdiler. Bu diplomayı aldıktan sonra kayıtlı olduğum belediyeden bir randevu aldım, randevu esnasında başvuru için gerekli olarak IND’nin web sitesinde bildirilen belgeler:

• Geçerli bir pasaport

• Geçerli bir yerleşim izni

• Entegrasyon diploması ya da muafiyet belgesi

• Doğum sertifikası

Doğum sertifikası için çok uğraştığımı ve bu uğraşların boşa gittiğini hatırlıyorum, çünkü işyerinden izin alıp Rotterdam’daki konsolosluktan belgeyi aldım, sonrasında belediyeye başvuruya gittim, görevli olan memur doğum sertifikamın zaten kayıtlarında olduğunu belirtti. Zaten ilk geldiğimizde belediyeye bu sertifikaların hepsini verdiğimizden gerekli olmadığını belirttiler. Ama benim sözüme güvenip yanınıza almamazlık etmeyin, önceden belediyenize telefon ederek teyit ettirin 🙂 

Genelde expat olarak adlandırılan kesim resmi kurumlardaki işlerinde İngilizce konuşarak halleder, bu durumda bu süreçlerde İngilizce mi kullanıyorsunuz, Hollandaca mı?

Sadece belediyedeki başvuru kısmı değil, baştan sona bu sürecin tamamı Hollandaca geçiyor. Bazen takılıp tam da kelimeyi hatırlayamadığım, ya da hatalar yaptığım oldu tabii ama bu konuyla uğraşan kişiler bu konularda deneyimliler. Yavaş, tane tane, sabırla konuşup, dinliyorlar. 

Belediyedeki başvuru süreci nasıl devam ediyor?

Başvuru esnasında oradaki memurla birlikte birtakım formlar doldurduk, bunlar arasında hatırladığım önemli olanlar:

* Başvurum kabul edildiği takdirde düzenlenecek seremoni sırasında ülkeye bağlılık yemini edeceğimi taahhüt eden bir form,

* Geçerli ülke vatandaşlığından çıkacağımı taahhüt eden bir form, bunun için bir istisna mevcutsa o istisnayı kanıtlayan belgeyi bu noktada istiyorlar.

Benim için geçerli olmayan ama yine başvuru esnasında sorulan başka kısımlar da:

* Başvuruya eşini ya da çocukları eklemek istiyor musunuz?

* Soyadınızı değiştirmek istiyor musunuz? Soyadı değiştirme kısmı eğer soyadınız Hollandalılar tarafından rahatlıkla telaffuz edilemiyorsa ya da evlenmeden önceki soyadınızı almak istiyorsanız geçerli sanırım.

Başvuru ücretli mi?

Bu formların doldurulup imzalanmasından sonra başvuru ücretini ödeme kısmı var tabi ki, IND’nin web sitesinde bireysel başvuru ücreti 925 Euro, partnerle birlikte yapılan başvuru 1181 Euro, 18 yaşın altındaki her çocuk için 137 Euro olarak belirtilmiş. Her sene değiştiriyorlar sanırım, çünkü ben başvurduğumda 901 Euro verdiğimi hatırlıyorum, sondaki 1 Euro’nun varlığı komik gelmişti oradan kalmış aklımda. 

Başvurudan sonra nasıl gelişiyor süreç?

Başvuru sonrasında IND’den cevap bekleme süreci var, IND bunun için 12 aylık bir bekleme süresi olduğunu belirtiyor, ama Facebook gruplarında 1.5, 2 sene bekleyen insanlar olduğunu duydum ve gördüm. Ben Kasım ayında yapmıştım başvurumu, Şubat ayında onaylandığı bilgisi geldi, artık şans mıdır, nedir bilemeyeceğim.

Onay gelince vatandaş olmuş sayılıyor musunuz?

IND’den gelen onay sonrasında hemen vatandaş olmuş sayılmıyorsunuz, onay mektubunda belediye tarafından 12 hafta içerisinde vatandaşlık seremonisi için davet geleceğini, ancak bu seremoniden sonra resmi olarak vatandaş sayılacağımı belirtiyordu. Belediye pandemi döneminde bu seremonileri es geçip bağlılık bildirgesini ev adresine gönderip imzalanmasını istiyordu, birkaç arkadaşımın adresine bu şekilde bildirge gelmiş, onlar da imzalayıp göndermişlerdi. 

Benim durumumda bu kısım yeniden açılma dönemine denk geldiği için belediyeye çağrıldım. Hala pandemi süreci devam ettiği için kalabalık bir seremoni düzenlenmemişti, sadece bağlılık yemini için bir memurun odasına alındım. Memur iki çeşit bildiri olduğunu belirtti, bir tanesi dini, bir tanesi değil; dini olan “Tanrı’nın yardımı ile bunu yapacağımı beyan ederim” diye bitiyor, öbürü “Bunu size beyan eder, taahhüt ederim” diye bitiyor, ben tercihimi ikinciden yana kullandım. Bu bildirinin tamamını IND web sitesinden, hem de Türkçe olarak bulabilirsiniz. Memur bildiriyi kendisinin okuyacağını, benim sadece en sondaki kısmı yani “Dat verklaar en beloof ik” kısmını söylemem gerektiğini belirtti. 

Törensel bir hava söz konusu mu bu esnada?

Ben de aynı soruyu memura sordum. Bir yemin söz konusu olduğu için bu esnada törensel bir hareket, jest, ne bileyim tek elimi kaldırmam ya da kalbimin üstüne koymam filan gerekiyor mu diye sordum, gülerek “yok sadece sözleri tekrar et yeter” dedi memur. Bu bildiriden sonra bizzat Hollanda Kral’ın imzaladığı bir vatandaşlık belgesini teslim aldım. Görevli memur hemen pasaport için başvuru yapabileceğimi belirtti. Tabiii ki bürokrasii devreye girdi ve sonuç olarak anlaşıldı ki hemen başvuru yapamıyormuşum, sadece başvuru için randevu alabiliyormuşum. 

Pasaport başvurusu kısmında neler oldu?

Randevu zamanı geldiğinde bir fotoğraf, yerleşim izni ve Türk pasaportumla belediyeye gittim. Parmak izimi aldılar. Türk pasaportu başvuru süreciyle farklı olarak boyunuzu da yazıyorlar pasaporta, o yüzden duvardaki bir metrenin yanında durup boyumu ölçtüm. Yerleşim iznimi benden aldılar ve “artık buna ihtiyacın yok” dediler. Ama işin enteresan tarafı elimde ne yerleşim iznim vardı ne de henüz başvurduğum için Hollanda pasaportum… Bu durumda polis çevirse gösterecek belge olarak elimde sadece Türk pasaportum vardı. Pasaportun ev adresime gelmesiyle tüm bu uzun süreç tamamlanmış oldu.

• 

“Başvurudan sonra elimde sadece Türk pasaportu kalmıştı” dediniz, Türk vatandaşlığınızı koruyabiliyor musunuz?

Maalesef hayır, zaten başvuru esnasında geçerli vatandaşlığımdan çıkacağıma dair taahhüt vermiştim. Vatandaşlıktan çıkış kendi konsolosluğuna giderek oluyor ama bunun için önce IND’den bir mektubun gelmesi lazım, o mektupla birlikte konsolosluğa gitmek gerekiyor. O mektubun gelmesinden sonra 3 aylık bir süre tanıyor IND, mektupta vatandaşlıktan çıkış için hangi belgeleri kanıt olarak IND’ye göndermeniz gerektiği de bildiriliyor. Bana hala bu mektup gelmedi, şu an için hala çifte vatandaşım. 

Çifte vatandaş olan insanları görüyoruz, tanıyoruz. Bu nasıl mümkün oluyor peki?

Çifte vatandaşlık için bir şans var, eğer bir Hollanda vatandaşı ile evli iseniz bunu vatandaşlık başvuru süresinde bildirerek eski vatandaşlığınızdan çıkmak istemediğinizi bildirebiliyorsunuz. Zaten benim bireysel başvuru yapma sebeplerimden birisi de buydu, eşim ben vatandaşlığa geçtikten sonra başvurarak Türkiye vatandaşlığını korumak istedi. Zaten benim başvurduğum tarihte kendisi henüz entegrasyon sınavlarına başvurmamıştı.

Sınavlar konusuna gelelim o zaman, hangi sınavlar var? 

Sınavlarla alakalı tüm bilgilere https://www.inburgeren.nl/ adresinden ulaşabiliyorsunuz ve orada bulabileceğiniz linklerden başvurabiliyorsunuz. Bu sitenin İngilizce ve Hollandaca versiyonlar bulunuyor. Sınavlar Hollandaca bilgisi ve Hollanda’da yaşama, çalışma ile alakalı yetkinlikleri ölçen toplamda 6 bölümden oluşuyor:

• Okuma

• Yazma

• Dinleme

• Konuşma

• Hollanda Toplumu Bilgisi

• Hollanda İş Dünyası Oryantasyonu

Bu sınavlara girmek zorunlu mu yoksa muafiyet durumu söz konusu oluyor mu?

Bu sınavlardan toplu olarak ya da tek tek muaf olma imkanı var, Hollandaca eğitim görmüş olmak, sertifika sahibi olmak vb. muafiyet koşulları inburgeren.nl web sitesinde listelenmiş durumda. 

Hollanda İş Dünyası Oryantasyonu bir sınav değil, daha çok bir ödev, kurs gibi birşey. Bu oryantasyon kısmından muaf olmanın da birçok yolu var, mesela eğer son 12 ayda düzenli bir işte toplamda en az 6 ay çalıştıysanız ya da kendi şahıs şirketiniz var ve son 12 ayda belli bir miktarın üzerinde kazanç sağladıysanız muaf sayılabiliyorsunuz. Ben düzenli bir işte çalıştığım için Hollanda İş Dünyası Oryantasyonu kısmından muaf tutuldum, bu muafiyet için herhangi bir sınava kayıt olmak için web sitesine girdiğinizde başvurabiliyorsunuz, onlar durumunuzu inceleyip geri dönüş yapıyorlar. Sonuç olumluysa siteye giriş yaptığınızda o sınavın karşısında muaf olduğunuz belirtiliyor.

Sınavlara başvuru ücretli mi?

Sınavların başvuru ücretleri 40-60 euro arasında değişmekle birlikte hepsine başvurmanız halinde toplamı 290 euro tutuyor. Hatırladığım kadarıyla en pahalı olanı konuşma sınavıydı, bunun nedeni de değerlendirmeyi kanlı canlı insanlara yaptırmaları olabilir, herhalde onlara verilecek ücreti de sınava başvuranlardan alıyorlar. Mülteciler ya da belli bir limitin altında geliri olan insanlar bu sınavların ya da Hollandaca öğrenmek için gidilen kursların paraları için DUO(Dienst Uitvoering Onderwijs, Eğitim Hizmetleri Ofisi) kurumundan kredi alabiliyorlar sanırım ama tam koşullarını bilemiyorum.

Sınavlara başvuru nasıl gerçekleşiyor?

Sınavların hepsi TOEFL gibi tek bir oturumda alınmıyor, her bir sınava ayrı ayrı giriyorsunuz. Online başvuru esnasında hangi sınava başvuracağınızı, sınava girmek istediğiniz sınav merkezini ve tarihi seçiyorsunuz, parasını ödüyorsunuz. Ev adresinize sınava giriş belgesi gönderiyorlar, bu belge ve geçerli bir kimlik ile sınava giriyorsunuz. 

Sınavların değerlendirmesi nasıl oluyor?

Yazma sınavı dışındakiler bilgisayar üzerinden gerçekleşiyor ve 10 tam puan üzerinden puanlanıyor. Sınav türüne göre değişmekle birlikte sınava girdikten birkaç gün ya da hafta sonra başvuru yaptığınız site üzerinden puanınızı görebilirsiniz. Ev adresinize mektup ile bildirim de yapıyorlar.

Sınavlara hazırlık için neler yaptınız, bu sınavlara girmek isteyenlere nasıl bir hazırlık önerirsiniz?

Ben entegrasyon sınavları öncesinde çalıştığım şirket aracılığıyla gittiğim Hollandaca kursunda B1 seviyesine gelebilmiştim, bu sınavlarda istenilen ve test edilen Hollandaca seviyesi A2. Bu ölçülen seviyeyi arttırmak için Hollanda hükümeti tarafından yapılan birtakım çalışmalar vardı ama şimdilik bu artış ertelendi diye biliyorum, 2022’de de geçerli olacak seviye yine A2 olacak diye birtakım haberler vardı sosyal medyada ama ben zaten tamamladığım için tam detaylarını incelemedim.

Sınavlara genel hazırlık için Hollandaca kursu ile bir hazırlık süreci gerekiyor, ama A2 seviyesi cidden çok düşük bir seviye, belki de sadece Duolingo, Memrise gibi mobil uygulamalardaki kursları tamamlarsanız erişebileceğiniz bir seviye. 

Genel hazırlıktan sonra sınav özelindeki hazırlıklara ve bilgilere gelecek olursak:

• Okuma sınavı klasik bir test, okuduğunuz bir pasaj hakkındaki soruyu verilen seçeneklerden bir tanesini seçerek cevaplıyorsunuz. Süresi 65 dakika. Sanırım sınavların en kolayı bu, ben tam puan almıştım. Hatta test tekniği kullanarak bazı sorularda soruyu bile okumadan, sadece cevaplardan doğru seçeneği bulabilirsiniz. Bu sınav için en iyi hazırlanma yöntemi yine inburgeren.nl sitesinde verilen deneme sınavlarını çözmek diye düşünüyorum. Zaten web sitesi o sınavlardan sonra size başarı oranınızı ve gerçek sınavdaki olası başarınızı belirtiyor. Bence ilk olarak bu sınavı almakta fayda var, ne kadar kolay olduğunu görüp diğerleri için gaza gelirsiniz.
• Yazma sınavı Hollanda’daki yaşamınız boyunca yazmanız gerekebilecek şeyleri yazdığınız bir sınav; kalem ve kağıt ile yapılıyor bu sınav, süresi 40 dakika. Kısa bir metinle ne yazmanız gerektiğini belirtiyorlar, altındaki boşluğa ya da doldurulması gereken bir formsa ilgili alana yazıyorsunuz. Bu yazmanız gereken şey bir iş e-postası, bir arkadaşa mektup, bir kuruma kayıt formu gibi şeyler olabilir. Bu sınav biraz çetrefilli, verdikleri kalem yanlış hatırlamıyorsam tükenmez kalemdi, yanlış yazarsanız üstünü karalayıp devam etmenizi istiyorlar. Bu da kağıdın üstünün karalamalarla dolu olması demek oluyor tabi ki. Yine inburgeren.nl sitesinde bu sınav için 3 tane örnek var, bunlar hazırlık için kullanılabilir. Olabildiğince kısa ve net yazmaya çalışmakta fayda var, gidiş yolundan puan kapayım gibi bir durum söz konusu olmuyor. Aklınıza kelime gelmiyorsa sorulardaki kelimeleri kullanmakta fayda var. Benim el yazım pek okunaklı değildir, yazdıklarımdan emin olmama rağmen bu sınav en düşük aldığım sınavdı, 8 almıştım. Herhalde yazdıklarımı okuyamadılar.
• Dinleme yine görece kolay olan sınavlardan, bilgisayar üzerinden yapılıyor ve 45 dakika süresi var. Sorularda bir ses dosyası ya da video oynatılıyor, sonra orada dinlediğiniz şeyle alakalı 2 ya da 3 soru soruluyor. inburgeren.nl web sitesi üzerinde yine 5 adet deneme sınavı mevcut, bunlar çok faydalı oluyor. Ama bu sınavla alakalı bir de Youtube üzerinde “luisteren examen inburgeren” diye aradığınızda birçok başka deneme sınavı çıkıyor. Bunları da dinleyerek cevaplamaya çalışabilirsiniz. Dediğim gibi kolay bir sınav, bundan da tam puan almıştım.
• Konuşma sınavı yine bilgisayar üzerinden yapılıyor, süresi 35 dakika. İlk bölüm sorularda bir video üzerinden size sorular soruluyor, genelde kişisel sorular oluyor bunlar, mesela ilgi alanları, tercihler, son okuduğunuz kitap, en çok dinlediğiniz müzik türü gibi şeyler oluyor. Cevabınızı mikrofon ile kaydediyorsunuz. İkinci kısım dinleme sınavı ile aynı; bir video izleyip sorulan sorunun cevabını seçenekler arasından seçiyorsunuz. Sınav salonunda herkes birden konuştuğundan çok sinir bozucu bir deneyim, eğer öyle bir arka plan sesi beklemiyorsanız gafil avlanabilirsiniz. Cevapları kısa ve net tutmakta ama tam cümle kurmakta fayda var, mesela soru “Adınız nedir?” diyorsa sadece adınızı söylemekle geçmeyin, “Ik ben …” gibi tam cümle kurun. Çevrenizdeki insanlar car car konuşacaklar, onları dinleyip de odak noktanızı kaybetmeyin. Inburgeren.nl sitesinde yine örnek sınavlar var ama bu sınav için de Youtube’dan faydalanabilirsiniz. Görece kolay bir sınav, ben 9 almıştım.
• Hollanda Toplumu Bilgisi, yine bilgisayar üzerinden yapılan, video izleyip sonra video hakkında sorular yanıtladığınız 45 dakikalık bir sınav. Diğer sınavların aksine gidip de Hollandaca kursunda öğrenebileceğiniz bilgilerden oluşmuyor. Bunun için bir kitap var: “Welkom in Nederland, kennis van de Nederlandse maatschappij voor het inburgeringsexamen”. Bu kitap Hollanda genel coğrafi, tarihi bilgilerini, eğitim sistemi, vergilendirme, sosyal yardımlar, çalışma koşulları, vatandaş hakları gibi konuları kapsıyor. Önce bu kitabı okumak, sonra da inburgeren.nl sitesindeki deneme sınavlarını çözmek yardımcı oluyor. Aslında sınavlara girmeyecekseniz, vatandaş olmayacaksanız bile Hollanca seviyeniz yeterliyse bu kitabı okumak ufuk açıcı olabilir. 

Ben mesela Hollanda’daki değişik okul tiplerini ve eğitim sistemini bu kitaptan öğrendim. Sınavda kitaptaki her konu tarih ya da vatandaşlık bilgisi sınavı gibi zorlu bir şekilde sorulmuyor, daha çok pratik sorular geliyor. Direk sınavlardaki sorulardan bir örnek veremem(zaten bu yasak) ama soruların mantığını anlamak açısından şöyle bir örnek vermek doğru olabilir:

X kişisiyle Y durumu oldu, ne yaparsınız?

A) Adamı döverim

B) Polis çağırırım

C) Konuşup anlaşmaya çalışırım.

İflah olmaz bir Ortadoğulu olarak benim için cevap her daim A’dır ama Hollandalılar C’yi tercih ediyorlar 🙂

• Hollanda İş Dünyası Oryantasyonu bölümünden dediğim gibi muaf olduğum için pek de bir fikrim yok açıkçası, ama çevremdeki kişilerden bildiğim kadarıyla bir portfolyo hazırlamanız isteniyor, bu portfolyonun içerisinde birtakım görevler yerine getiriyorsunuz. Hazırladığınız portfolyoyu gönderiyorsunuz, eğer beğenilmezse değiştirip yeniden gönderiyorsunuz. En sonunda da ya 64 saatlik bir kurs ya da bir görüşme sonrasında bu kısmı da tamamlamış sayılıyorsunuz.

Sınavlar hakkında örnek vermek yasak dediniz, o neden?

Sınavlar konusunda çok ciddi şekilde yasaklar var: “sınavlar hakkında konuşmayın, soruları kopyalamayın” diye zaten sınav esnasında bildiriyorlar, sınav salonuna elinizde sadece kimliğiniz ve sınava giriş belgenizle girebiliyorsunuz, başka herhangi bir şeye izin vermiyorlar. 

2019’da sınav sorularının sosyal medyada paylaşılması sonucu bir süre için binlerce sınav iptal edilmiş, sonrasında yeni sorular hazırlayıp yeniden sınavlara başlamışlardı. Sınav sorularının çalınması sadece bize özgü bir olay değilmiş demek ki, Hollanda’nın da kendine özgü fetöcüleri var herhalde. Buradakiler toplanıp maklube yerine stamppot yiyorlar herhalde 🙂

Hollanda vatandaşlığı almanızın hayatınızda bir etkisi oldu mu? Kendinizi Hollandalı hissediyor musunuz?

Belediyeden “aramıza hoşgeldin” hediyesi olarak tam entegrasyon için sarı saç boyası ve mavi renkli lens verdiler 🙂 Şu ana kadar herhangi bir etkisi olmadı, bazı ülkelere giriş konusunda görece kolaylık ya da zorluk dışında bir etkisinin de olacağını zannetmiyorum açıkçası. 

Zaten cebimdeki bir kağıdın başka bir kağıtla değişmesi benim hayatımı ya da karakterimi etkiliyorsa, bence hayatımı ve karakterimi gözden geçirmenin zamanı gelmiş demektir. İlk soruya verdiğim cevaptaki gibi kendimi bir insan ve Dünyalı olarak tanımlamayı tercih ediyorum, ancak hayaller ve gerçekler farklı tabii ki… Sınır polisi kendinizi Diyojen’in tanımladığı gibi Dünya vatandaşı olarak tanımlamanızı bir vatandaşlık olarak kabul etmeyip cebinizdeki kağıdın rengine, yazısına, üzerine çizilmiş amblemlerine bakıyor.

Kendinizi entegre olmuş hissediyor musunuz?

Kendini bir topluma entegre hissetmek, entegrasyon tanımınıza göre değişen bir şeydir. Eğer entegrasyon tanımınız bir dili akıcı konuşmak, çevrendeki insanlar ne yiyorsa onu yiyip, ne giyiyorlarsa onu giymekten ibaretse durum kötü.

 30 küsür yaşımdan sonra frikandel sevecek, patates püresinin üstünde marulla sosise akşam yemeği diyecek halim yok. Ama zaten entegre olmak için bu tarz şeylere de gerek yok, aynen pizza yemek için İtalyan olmaya, rakı içmek için Türk olmaya, iPhone kullanmak için Amerikalı olmaya, Baruch Spinoza, Erasmus okuyup, anlamak, Rembrandt eserlerinden hoşlanmak için Hollandalı olmaya gerek olmadığı gibi… “Bir toplum yaşlı adamların gölgesinde asla oturamayacaklarını bildikleri ağaçları dikmeye başladığında gelişir” diye yabancı kaynaklı bir atasözünü hatırlıyorum, Dünyalı olarak da bu gezegene entegre olmamız aynen bu şekilde ortak faydaya yönelik birtakım şeyleri karşılıksız yaparsak gelişecek diye düşünüyorum.

Yakın zamanda olmasa da illa ki günün birinde insanlık olarak vatandaşlık ya da pasaport gibi artık atıl hale gelecek şeylerden kurtulacağımıza ve ortak ülküde birleşeceğimize inanıyorum. O zamana kadar “bedankt en tot ziens!” 🙂